De Amerikaanse inflatie is in mei met 8,6 procent opgelopen tot het hoogste niveau sinds 1981. Een belangrijke reden hiervoor is de toename van de geldhoeveelheid (M2) van ongeveer 272 procent sinds de mondiale financiële crisis van 2008. Sinds de uitbraak van de COVID-19 pandemie in maart 2020 is de geldhoeveelheid tot nu toe met bijna 36 procent toegenomen. Die toename van de geldhoeveelheid was in beide gevallen noodzakelijk om de wankelende economie overeind te houden, of in het geval van 2008 overeind te trekken. Nu zijn we op het moment aangekomen dat we de pijn van die geldcreatie voelen in de vorm van extreem hoge inflatie.
De taak van de Federal Reserve
De Amerikaanse Federal Reserve is zonder twijfel de belangrijkste centrale bank ter wereld. Dat komt omdat zij degene zijn met het monopolie op de wereldreservemunt. De belangrijkste taken van de Federal Reserve zijn het bewaken van stabiele prijzen, wat zich vertaalt in het doel om de inflatie rond de 2 procent te houden en tegelijkertijd moeten zij ervoor zorgen dat de economie blijft draaien.
De inflatie
De inflatie is inmiddels opgelopen tot 8,6 procent en is daarmee ver verwijderd van het doel van 2 procent. Fed-voorzitter Jerome Powell heeft al meerdere malen uitgesproken dat de Federal Reserve er alles aan wil doen om de inflatie terug te brengen naar die 2 procent. Om dat te bereiken moet de Federal Reserve de monetaire duimschroeven aandraaien. Het belangrijkste gereedschap dat ze daarvoor hebben is de rente. Een hogere rente maakt kapitaal duurder en dat zorgt ervoor dat er minder geld de economie invloeit.
In totaal heeft de Federal Reserve de rente in 2022 al met 1,5 procent verhoogd om de inflatie te bevechten. Daarmee is de rente dit jaar van 0,25 naar 1,75 procent gestegen en als het aan voorzitter Jerome Powell ligt zijn ze nog niet klaar. Voor het einde van 2022 wordt zelfs een Fed Funds Rate van 3,25 tot 3,5 procent verwacht. Het verhogen van de rente is een effectief middel om de geldhoeveelheid en daarmee de inflatie onder controle te krijgen. Het probleem is echter dat de Federal Reserve hiervoor niet onbeperkt de ruimte heeft.
De stabiliteit van de economie
Het gevolg van de hogere rente is namelijk dat bedrijven en individuen onder druk komen te staan en dat de economie een knauw krijgt. De onderstaande grafiek is daar een goed voorbeeld van. Dit is de gemiddelde 30-jarige vaste hypotheekrente die je momenteel in de Verenigde Staten kunt krijgen. Sinds de start van 2022 is die explosief gestegen en dat zorgt ervoor dat de activiteit op de huizenmarkt afneemt.
Tijdens de pandemie, een periode waarin de hypotheekrente enorm is gedaald, is er enorm veel geld de huizenmarkt ingestroomd. Veel mensen kozen dat moment uit om een hypotheek af te sluiten of om hun huis te herfinancieren met een lage rente. Dat heeft de huizenprijzen in die periode enorm doen stijgen. Nu gaan de hypotheekrentes als een raket omhoog en dat zorgt ervoor dat de huizenmarkt inkakt. De activiteit op de Amerikaanse huizenmarkt zit al sinds oktober 2021 in een daling en is vanaf afgelopen jaar al met 9,1 procent gedaald.
Waar de Federal Reserve nog enige ruimte lijkt te hebben is de werkloosheid. Die ligt momenteel op 3,6 procent en zit daarmee in veilig gebied. Het is echter de vraag in hoeverre het de Federal Reserve lukt om die onder het doel van 4 procent te houden, terwijl ze de inflatie van 8,6 procent terugbrengen naar 2 procent. Zoals het er nu voorstaat lijkt dat op zijn minst een lastig verhaal te worden.
Dat mensen de pijn van de inflatie beginnen te voelen is duidelijk terug te zien in de bovenstaande grafiek. Het consumentenkrediet is de afgelopen maanden extreem toegenomen en dat is vaak iets wat we zien voor een grote financiële crisis. Zie bijvoorbeeld de piek van 2008.
Als laatste bespreken we de ISM Manufacturing Purchasing Managers Index. Momenteel geeft deze belangrijke index een score van 53 af en zoals je kunt zien zijn we aan een scherpe daling begonnen. Deze index is gebaseerd op onderzoek onder de 400 grootste fabrikanten in de Verenigde Staten op basis van het aantal nieuwe orders, de productie, het aantal banen, de mate waarin leveranciers kunnen leveren en hun inventaris. Het is een belangrijke indicator omdat het voor een belangrijk deel de gezondheid van de Amerikaanse economie weerspiegelt en ook de wereldwijde vraag. Zodra de index onder de 50 duikt kunnen we spreken van een recessie.
Op basis van alle statistieken lijkt het er sterk op dat we richting een recessie gaan of al in een recessie zitten. Hoe diep de recessie wordt en hoelang we erin blijven hangen is de grote vraag. Het antwoord op die vraag ligt voor een groot deel in de handen van de Federal Reserve die met hun monopolie op de rente een grote invloed hebben op de economie.
De Amerikaanse schuldenberg
Het grote probleem waar de Federal Reserve mee te dealen heeft is de Amerikaanse schuldenberg die zijn weerga niet kent. De private schulden in de Verenigde Staten staan momenteel net onder de 50 biljoen dollar en omvatten daarmee 235,5 procent van het bruto binnenlands product. De publieke schulden van de Verenigde Staten stonden eind 2021 op 28,43 biljoen dollar en vormen daarmee ongeveer 134 procent van het bruto binnenlands product. De totale schuldenberg van de Verenigde Staten komt dus uit op 369,5 procent van het bruto binnenlands product. Amerika heeft een economie gebouwd op schulden die compleet afhankelijk is geworden van de lage rentes van de afgelopen jaren.
Maar hoe erg is die enorme schuldenberg? Dat kunnen we met een simpele rekensom laten zien. Als we uitgaan van een gemiddelde rente van 3 procent op alle schulden – wat een relatief lage schatting is – dan betekent dit dat de Amerikaanse economie op jaarbasis met 3,695 (schuldenberg = 369,5 procent van BBP) X 3 procent = 11,085 procent moet groeien om niet achteruit te lopen. Het probleem voor de Federal Reserve is dat de economie sinds 1961 niet met meer dan 7,2 procent is gegroeid. Zelfs in het beste jaar zit Amerika dan nog met een gat van bijna 4 procent.
De enige manier om de economie overeind te houden is dus om bestaande leningen af te betalen met nieuwe leningen. De Amerikaanse economie is als een junkie die steeds meer injecties nodig heeft om zich goed te voelen. Het gros van de bedrijven kan simpelweg niet overleven als de rentes teruggaan naar een normaal niveau. Technisch gezien zijn dit dus bedrijven die niet horen te bestaan, maar enkel overeind blijven vanwege de kunstmatige lage rentes die we de afgelopen jaren gehad hebben.
Nu is de Federal Reserve de rente aan het verhogen, maar hierbij kunnen ze uiteraard niet om deze schuldenberg heen. Onder druk van de politiek zijn ze nu de inflatie aan het bevechten met een hogere rente, maar op de lange termijn kunnen ze dat vanwege de schuldenberg niet volhouden. Mijn verwachting is dat ze de komende maanden een “showtje” opvoeren met het verhogen van de rente, maar als puntje bij paaltje komt moeten ze stoppen en waarschijnlijk de rente weer verlagen om een groot drama te voorkomen. Inflatie is niet leuk, maar een complete ineenstorting van de economie zorgt voor een chaos waar niemand verantwoordelijk voor wil zijn.
De bovenstaande grafiek geeft de spreiding weer tussen de Federal Funds Rate (de Amerikaanse rente) die momenteel op 1,75 procent staat en de rente die bedrijven moeten betalen om kapitaal op te halen. Een toename van deze spreiding betekent dat geldleners minder bereid zijn om risico te nemen en dat bedrijven meer moeten betalen om geld te lenen. Zo zien we direct het effect van het beleid van de Federal Reserve op de markt. Het gevolg van duurdere leningen voor bedrijven is natuurlijk weer dat de winstmarges omlaaggaan of dat ze zelfs helemaal geen geld kunnen lenen en failliet gaan. Waardoor vervolgens de werkloosheid weer toeneemt en de complete economie onderuit kan gaan. Het is dan ook een understatement om te zeggen dat de Federal Reserve zich momenteel op glad ijs bevindt.
Conclusie
De Federal Reserve zit in een onmogelijke spagaat waarbij de inflatie compleet uit de hand loopt, wat vraagt om hogere rentes, terwijl tegelijkertijd de economie enorm broos is en die hogere rentes waarschijnlijk niet aankan. Uiteindelijk komt het erop neer dat de Federal Reserve een keuze moet maken tussen het bevechten van de inflatie en het overeind houden van de economie. De Amerikaanse economie – en die van de rest van de wereld – is gebouwd op schulden en daar betalen we nu de rekening voor. Jarenlang is het vuil onder het spreekwoordelijke tapijt geschoven en nu lijkt het moment daar dat verstoppen niet meer mogelijk is.
Het meest waarschijnlijke scenario in mijn ogen is dat de Federal Reserve doorgaat met het verhogen van de rente totdat de economie het niet meer aankan. Hoe ver ze precies kunnen gaan is lastig te zeggen. Daarvoor is het belangrijk om de Amerikaanse werkloosheid, het consumentenvertrouwen en de eerder aangehaald ISM Manufacturing Purchasing Managers Index in de gaten te houden. Wat ik wel zeker acht is dat de Federal Reserve uiteindelijk kiest voor de economie en daarmee de inflatie op laat lopen. (Hyper)inflatie is geen feestje, maar de ineenstorting van de Amerikaanse economie zou een veel groter drama zijn. Als de Federal Reserve moet kiezen tussen inflatie en de economie, dan kiezen ze op de lange termijn altijd voor de economie.
Totdat de Federal Reserve stopt met het verhogen van de rente en de markt gewend is aan het nieuwe economische klimaat waar we ons in bevinden gaan we waarschijnlijk geen extreme rally’s zien in de cryptomarkt. Dat is waarom ik persoonlijk de eerdergenoemde indicatoren in de gaten hou om het moment van de bodem enigszins te kunnen voorspellen. Mijn verwachting is dat het ergste nog moet komen en dat we het tot het einde van 2022 nog met deze onzekere macro-economische omstandigheden moeten doen. Veel ruimte om de rente op te laten lopen lijkt de Federal Reserve echter niet meer te hebben.
