Foto: AlexLMX/Shutterstock
Als we het bij het rechte eind hebben, dan zullen de komende jaren erg turbulent worden, in ieder geval als het gaat om de economische stand van zaken. Er zijn een hoop vragen waar we ons mee bezig moeten houden: wel of geen bitcoin (BTC)? Wel of geen altcoins? Goud in plaats van bitcoin, of bitcoin in plaats van goud? Of toch maar gewoon cash? En als we het toch hebben over een instabiele financiële wereld: hebben we liever een bankrekening, een forex-account of liever stablecoins?
We hebben al verscheidene keren geschreven dat stierenmarkten eindigen in deflatie, niet in inflatie. Dat betekent dat je euro’s en dollars in eerste instantie meer waard moeten worden als er iets ernstigs gaande is in de financiële sector. Een goed voorbeeld voor de mensen die nog niet zo lang actief zijn in de financiële wereld is de crash ten tijde van de eerste lockdown in 2020. Toen daalde vrijwel álles, op de dollar na. In de volgende crisis is een vergelijkbare situatie te verwachten.
Bankrekeningen niet zo veilig tijdens een crisis
In onze allereerste Deep Dive beschreven we hoe liquiditeit de drijfkracht is achter financiële markten. Vrijwel deze gehele maatstaf bestaat uit schuld, en stijgende financiële markten betekenen over het algemeen de mogelijkheid om die schuld verder te laten groeien. We hebben al vaker geschreven over bubbels en we denken niet dat het veel zin heeft om nogmaals aan te halen hoe gevaarlijk ze kunnen zijn. Wel willen we een belangrijk punt uit een eerdere Deep Dive aanhalen: bankenrisico.
In een westers land als Nederland of België denk je hier wellicht niet over na omdat westerse banken er niet bekend om staan dat ze omvallen of dat ze hun klanten bedriegen. In veel armere landen ligt dat veel minder voor de hand. Gelukkig staan banken in Nederland en België onder streng toezicht. Toch kan een flinke crash voor problemen zorgen.
Banken lenen namelijk nog altijd een veelvoud van het geld dat op rekeningen gestort wordt uit, zelfs ongeveer acht tot dertien keer. In een crisis loopt een bank het risico dat leningen niet meer betaald worden en dat mensen hun geld van de bank halen, bijvoorbeeld om hun eigen leningen af te betalen. Als mensen beseffen dat er een reëel risico is dat ze hun geld niet zo snel terugzien wordt dit risico nog groter.
Ik hoor regelmatig het argument ‘ja, maar we hebben het depositogarantiestelsel’. Dat is een regeling die elke Nederlander verzekert dat een rekening van maximaal 100.000 euro beschermd is tegen het faillissement van de bank. Als een Nederlandse bank omvalt, dan krijgen klanten een rekening bij een andere bank met hetzelfde bedrag — met een maximumwaarde van 100.000 euro. Ik denk dat het wat ingewikkelder ligt. Als het depositogarantiestelsel actief wordt, dan kampt de bankenwereld met gigantische problemen. Tegenwoordig zijn banken nauw met elkaar verbonden omdat de ene bank de ander helpt met het verstrekken van liquiditeit, zeker als het om een investeringsbank gaat. Als één bank in de problemen zit, dan zijn dat er vrijwel gegarandeerd meer.
Dat betekent dat als deze regeling ingezet wordt, dat de wereld erg instabiel is en dat er een goede manier gevonden moet worden om de bankensector stabieler te maken. Dat vereist flink wat planmatig en juridisch werk, er moeten dan namelijk nieuwe bankenstructuren opgezet worden die in staat zijn om financiële moeilijkheden te doorwinteren. Dat kost tijd. Als dit gebeurt, dan wil je juist toegang hebben tot je geld. Volgens de voorwaarden van de ING duurt het maximaal een week voordat je je geld terug hebt, maar tijdens de eerste lockdown hebben we gemerkt hoeveel er kan gebeuren in een week tijd.
In de eerder genoemde Deep Dive beschreven we dat bijvoorbeeld fysieke cash en cryptovaluta dan een oplossing kan vormen. Je kunt dan investeringen doen in tijden waarin weinig mensen bij hun geld kunnen. Liquiditeit is het meest belangrijk tijdens een crisis. Het probleem van cryptovaluta tijdens een crisis is dat veel waarschijnlijk net zo hard zullen dalen als andere financiële producten. Zelfs goud daalt immers in een crisis. Fysieke cash vormt echter óók een probleem. Het is bijna onmogelijk om als grote investeerder een paar ton of meer aan fysieke eurobiljetten van je bankrekening te onttrekken — die biljetten zijn er simpelweg niet.
Het kan nuttig zijn om de voorwaarden van je bank door te nemen. In de zakelijke voorwaarden van de ING staat bijvoorbeeld het volgende:
8.4 ING mag om bedrijfseconomische of veiligheidsredenen rekeningen aanwijzen waarnaar u geen of slechts beperkt geld kunt overmaken. Ook kunnen wij extra voorwaarden stellen aan overschrijvingen naar bepaalde rekeningen. – Voorwaarden en overige regelingen voor particuliere rekeninghouders, ING.
Het betekent dat de bank wettelijk in staat is om je geld minder gemakkelijk toegankelijk te maken, zoals tijdens een crisis. Termijnen voor deze maatregelen worden niet genoemd.
Voor forex-accounts geldt praktisch hetzelfde. Brokers zijn namelijk nauw verbonden met de rest van het bankensysteem. Vaak is een broker gewoon van een bank, helemaal als het om forex-trading gaat. Daarnaast heeft elke broker een market maker nodig, een partij die de verschillende kopers en verkopers met elkaar verbindt en optreedt als partij die het risico wilt lopen dat er geen koper of verkoper is. Dat betekent dat een regulier handelsaccount bij een broker ongeveer net zo kwetsbaar is als een regulier account. Verder is er ook een custodian nodig, het bedrijf dat daadwerkelijk de financiële producten voor je vasthoudt — dat is gewoon een bank.
Stablecoins zijn een uitkomst
Het komt erop neer dat de ING er alles aan zal doen om ervoor te zorgen dat de bank een moeilijke periode zal overleven — logisch ook. Je kunt daar helaas wel last van hebben, maar daar zijn gelukkig wel oplossingen voor. Stablecoins kunnen bijvoorbeeld een uitkomst vormen. Bijvoorbeeld als je meer geld hebt dan wat het depositogarantiestelsel vergoedt, of als je gewoon niet zo zit te wachten op gedoe.
Het is belangrijk om in je achterhoofd te houden dat er met sommige stablecoins een hoop mis is. We hebben ons al regelmatig sceptisch uitgelaten over Tether of USDT, ‘s werelds grootste stablecoin met een marktwaarde van op het moment maar liefst 78 miljard dollar. Echter is het duidelijk dat niet alle USDT ook daadwerkelijk dollars als onderliggende waarde heeft. In plaats daarvan is het grootste deel in commercial paper geïnvesteerd, of zelfs in junk bonds. Die bonds hebben weliswaar een hoger rendement dan investment grade schuldpapier, maar ze zijn ook een stuk risicovoller. Het gevolg zou kunnen zijn dat tijdens een crisis de waarde van één USDT niet gelijk kan blijven aan één dollar.
Een beter alternatief is bijvoorbeeld USDC. Deze dollar-stablecoin wordt in omloop gebracht door het Amerikaanse FinTechbedrijf Circle en de exchange Coinbase, en onderscheidt zich door elke USDC ook één dollar als onderliggende waarde te geven — althans, dat claimt Circle inmiddels nadrukkelijk.
Een USDC-token is een IOU, wat betekent dat je in principe een claim hebt op het onderliggende, je kunt ze inwisselen voor dezelfde waarde bij een deelnemende bank. Dat is niet anders dan hoe het reguliere financiële systeem werkt, als je aandelen bezit zijn dat namelijk ook IOU’s met de custodian en de broker. Het voordeel van USDC is dat je het zelf kunt verplaatsen naar je eigen walletadres omdat het actief is op de Ethereum-, Stellar- en Algorand-blockchains, en daar zul je minder kleine lettertjes vinden.
Kortom, een crisis zorgt er naar alle waarschijnlijkheid voor dat je in het begin maar wat graag euro’s en dollars zal willen hebben. Dat kan je behoorlijk lastig gemaakt worden. Gelukkig kunnen stablecoins een serieuze oplossing vormen. Wel moet je erg oppassen in welke stablecoin je je geld stopt.
