Foto: Marian Weyo/Shutterstock
Europa heeft zich met de oorlog in Oekraïne een hoop problemen op de hals gehaald. Door de sancties en de verwoeste energie-infrastructuur komt er namelijk veel minder gas uit Rusland onze kant op. We kunnen lang onderzoeken hoe dit zijn effect gaat hebben op de markt, en dat hebben we ook gedaan. Lang verhaal kort: het ligt ingewikkeld. Ik denk dat het wel mee zal vallen, maar ook dat de effecten op inflatie of op de economie groter kunnen zijn dan je misschien verwacht.
Nieuwe energiecontracten, beperkte prijzen?
Begin volgend jaar zal daar een belangrijke factor in zijn. Een deel van de consumenten in Nederland heeft namelijk een energiecontract met een variabele prijs. Deze wordt twee keer per jaar aangepast, waaronder op 1 januari. Voor deze mensen zal dat het moment zijn waarop de nieuwe gasprijs zal gelden. Voor veel andere mensen geldt dat ze bijvoorbeeld een jaarcontract of zelfs een meerjarig contract hebben, deze zullen langzaam worden vervangen en zullen dus ook een geleidelijke invloed hebben op wat mensen gemiddeld betalen.
Positief is dat de Nederlandse overheid voor huishoudens een prijsplafond heeft ingesteld. Dit houdt in dat elk huishouden een maximale prijs betaalt aan energie, zolang het verbruik binnen de perken blijft. De overheid heeft hiervoor een grens van 1,45 euro per kuub gas ingesteld, zolang het verbruik onder de 1.200 kuub per jaar blijft. Dit plafond verandert voor consumenten een heleboel.
Voor elektriciteit geldt een verlaagd tarief van 40 eurocent per kilowattuur (kWh), terwijl het maximale verbruik voor deze regeling ligt op 2.900 kilowattuur. Beide zijn vrij royale normen, als je je bedenkt dat we middenin een economische oorlog met Rusland zitten. Uiteraard hangt dit alles af van wat je huis precies verbruikt op jaarbasis. Als je je verbruik weet kun je vrij gemakkelijk uitrekenen wat je volgend jaar gaat betalen en dit vergelijken met wat je nu betaalt.
Op het moment van schrijven liggen de prijzen voor een kuub gas en 1 kWh elektriciteit volgens de ANWB op respectievelijk 2,31 euro en 60 eurocent. Als je je verbruik beperkt houdt gaan de kosten zelfs iets omlaag. Het prijsplafond doet dus een hoop.
Effect op inflatie alsnog enorm
Bedrijven hebben een veel groter probleem, zeker bedrijven die in een energie-intensieve sector zitten. Zij vallen namelijk niet onder de vergoedingen van de overheid en zullen dus manieren moeten bedenken om operationeel te blijven. Bij energieslurpende bedrijven moet je denken aan bijvoorbeeld aan industriële bedrijven die wel aardgas moeten gebruiken voor hun werkzaamheden, bijvoorbeeld omdat ze extreem hoge temperaturen nodig hebben.
Een goed voorbeeld hiervan is producenten van kunstmest. Dit kost enorm veel energie, en door de hoge aardgasprijzen zijn veel producenten gedwongen om te stoppen. Dit zal zijn doorwerking gaan vinden in voedselprijzen.
Een ander voorbeeld hiervan is bakkers. Ook zij maken vaak veelvuldig gebruik van gasovens, en zelfs sommige industriële bakkers worden al gedwongen om te stoppen.”[Bakkers] houden dit niet nog maanden vol, verklaarde Wim Kannegieter van de Nederlandse Vereniging voor de Bakkerij aan RTL Nieuws. Een nog veel energie-intensiever gebruikersdoel is het smelten van bepaalde metalen, ook hier wordt aardgas voor gebruikt.
Dit betekent dus dat de Europese industrie en dus een heel belangrijk deel van de economie compleet op zijn gat komt te liggen als er niet snel een oplossing gevonden wordt voor de hoge energieprijzen. Bedrijven betalen namelijk gewoon de marktprijzen voor energie. Onder ‘oplossing’ kan duurzame energie vallen, maar ook het beëindigen van het conflict of het vinden van nieuwe, betrouwbaardere handelspartners.
Scenario’s van de overheid
Het Centraal Planbureau (CPB) heeft vier scenario’s op een rijtje gezet. Dit instituut benadrukt dat het prijsplafond volgend jaar de inflatie kan drukken met 2,5% in het basisscenario. Daardoor zou deze uitkomen op slechts 3,5%. Wel ligt de werkloosheid dan op 4,4%, dat is 0,8% hoger dan het verwachte percentage van dit jaar. Ook krimpt de economische groei tot slechts 0,9%. Dit jaar hebben we vermoedelijk nog een economische groei van 4,2%.
Het CPB gaat in het basisscenario uit van marktprijzen van 128 euro per megawattuur (MWh) voor gas. Dat is dus de prijs die bedrijven gewoon nog moeten ophoesten. In het scenario met hoger dan verwachte energieprijzen en een strenge winter is dit zelfs 178 euro per megawattuur.
Flink duurdere energieprijzen hebben afgaande hierop dus een vrij directe en remmende invloed op wat je te besteden hebt als huishouden. Helaas kun je als bedrijf niet zomaar je prijzen verhogen, dan loop je de kans dat je klanten vertrekken.
Ook moeten we benadrukken dat de overheid de kosten opvangt voor de consument. De energieprijzen liggen dus nog steeds hoog, je merkt het alleen niet direct. De overheid neemt dus een enorme schuld op zich. Het CPB gaat uit van 10,2 miljard euro inclusief BTW in het basisscenario, en in dat geval hebben we niet eens een strenge winter.
Invloed op crypto
De echt belangrijke vraag gaat niet over dit jaar, maar over volgend jaar. We hebben tot nu toe een vrij zachte winter, wat gebeurt er als we volgend jaar een strenge winter hebben? Hebben we dan al vervanging voor het gas uit Rusland, of is de oorlog in Oekraïne en zijn de handelsgeschillen dan al voorbij? De tijd dringt.
Al met al denk ik dat het beleid van de overheid een hoop pijn gaat besparen voor de consument. Maar bedrijven betalen gewoon de marktprijs. Dat betekent dat als bedrijven er niet voor kiezen om de hoge energieprijzen indirect door te geven aan de consument ze simpelweg niet meer kunnen bestaan. Dit betekent dat de inflatie torenhoog kan gaan zijn, of dat de economie hard kan gaan krimpen.
Ik denk dat het een combinatie van beide wordt. De economie de afgrond in helpen gaat niet werken, daar wordt niemand beter van. De inflatie compleet uit de hand laten lopen werkt ook niet. Ik denk dat er relatief snel een oplossing voor de oorlog komt, maar ook dat er tot die tijd gekozen gaat worden voor een middenweg tussen inflatie en de economie.
Wat de invloed gaat zijn op crypto zoals bitcoin (BTC)? Persoonlijk denk ik dat de markt in de buurt komt van een bodem, maar ook dat we nog iets verder kunnen dalen. In ieder geval kies ik er bewust voor om al mijn tokens zelf te bewaren en om mijzelf voor te bereiden op elk denkbaar scenario. Want wie had gedacht dat je energierekening volgend jaar kan gaan dalen?
