Dat banken sceptisch zijn over cryptovaluta is bij velen bekend. Een van de redenen hiervoor is angst voor witwassen. Nederlandse banken zijn namelijk verplicht om maatregelen te nemen tegen witwassen. Deze regels zijn onder andere opgenomen in de ‘Wet ter voorkoming van witwassen en de financiering van terrorisme’ (hierna: Wwft). Deze wet bepaalt dat banken ongebruikelijke transacties moeten melden bij de Financiële inlichtingen unit (FIU), die op haar beurt bepaalt of de ongebruikelijke transactie ook een verdachte transactie is.
Wanneer is een transactie ongebruikelijk?
De Wwft bevat regels over wanneer een bank een melding moet maken van een ongebruikelijke transactie. Zo zijn er ‘objectieve indicatoren’ waarna de bank verplicht is om zonder verder onderzoek een melding te maken bij de FIU. Als er sprake is van een ‘subjectieve indicator’ moet de bank onderzoek doen en zelf bepalen of er sprake is van een ongebruikelijke transactie.
Een objectieve indicator is bijvoorbeeld een transactie voor een bedrag van €10.000 of meer, waarbij contante omwisseling in een andere valuta plaatsvindt. Ook money transfer van meer dan €2.000 zijn een objectieve indicator voor een ongebruikelijke transactie.
Cryptovaluta
In principe heeft een bank in het geheel geen zicht op crypto-transacties van een rekeninghouder. Dit is anders indien een rekeninghouder cryptovaluta aan- of verkoopt via zijn bankrekening. Deze transacties vallen – net als alle ander girale transacties – onder het toezicht van de bank.
De objectieve indicatoren zeggen in het geheel niets over cryptovaluta. Er zijn dus geen duidelijke regels wanneer een bank een cryptotransactie moet melden. Een Nederlandse bank moet dus zelf bepalen (via subjectieve indicatoren) wanneer zij een crypto-transactie ongebruikelijk vindt. Dat gebeurt steeds vaker. Het aantal meldingen over verdachte transacties rondom cryptovaluta neemt namelijk sterk toe.
Wanneer banken crypto-transacties als ‘ongebruikelijk’ markeren is moeilijk te zeggen. Iedere bank hanteert daar eigen grenzen en regels voor zoals die binnen het kader van de Wwft vallen. In de praktijk blijkt dat in elk geval de volgende situaties tot meldingen kunnen leiden:
- Handel in cryptovaluta waarbij het ontvangen geld via pinautomaten wordt omgezet in contant geld
- Indicatie van handel in cryptovaluta via een zakelijke bankrekening
- Aan of -verkoop van cryptovaluta met een grote omvang of frequentie
Wat te doen bij vragen over uw crypto-transacties?
Indien uw bank vragen stelt over uw crypto-transacties, bent u niet verplicht om te antwoorden. Besef wel dat uw bank op basis van uw antwoorden zal besluiten of de transactie als ‘ongebruikelijk’ wordt aangemerkt. Een goede verklaring kan dus een mogelijk een melding voorkomen. Anderzijds kan een verklaring ook tegen u worden gebruikt bij een mogelijk strafrechtelijk onderzoek naar witwassen. Indien u twijfels hebt over wat u moet verklaren, kunt u contact opnemen met een gespecialiseerde advocaat.
Wordt uw transactie gemeld?
Het feit dat er aan u vragen zijn gesteld, betekent niet dat er zeker een melding wordt gedaan. Daarnaast kan de bank ook een melding maken zonder u vragen te stellen.
Uw bank is verplicht om een melding geheim te houden. U krijgt dus niet te horen of er een melding is gemaakt van uw transactie. Ook indien u het vraagt, zal de bank dus niet mogen aangeven of uw transactie is gemeld.
Wat gebeurt er na een melding?
Nadat de bank een melding heeft gedaan, zal de FIU een onderzoek verrichten. In dat onderzoek wordt bepaald of de ‘ongebruikelijke transactie’ ook een verdachte transactie is. Als de transactie niet verdacht is, dan wordt er verder niets meer mee gedaan. Als de transactie wél verdacht is, dan kan het dossier worden voorgelegd aan justitie, die daarop een strafrechtelijk onderzoek zal starten.
Vanaf dat moment kunt u worden aangemerkt als verdachte van witwassen. In veel gevallen zal dat leiden tot een uitnodiging om een verklaring af te leggen (strafrechtelijk verhoor). Mede op basis van dat verhoor zal justitie bepalen of u wordt vervolgd voor witwassen.
Wanneer is er sprake van witwassen?
Het is niet eenvoudig om te zeggen wanneer men strafbaar is voor witwassen. In het algemeen moet gezegd worden dat mensen dit vaak onderschatten. Immers denkt men bij witwassen snel aan ingewikkelde financiële constructies om zwart geld te verhullen. In ons strafrecht is het echter zo dat het enkele ontvangen van geld of cryptovaluta, terwijl de ontvanger weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat dit geld uit misdrijf afkomstig is, als witwassen wordt aangemerkt.
Een uitvoerige uiteenzetting over witwassen gaat buiten de omvang van dit blog. Wellicht zullen mijn collega en ik – indien daar behoefte aan bestaat – in de toekomst hierover een blog schrijven.
Noud van Gemert
Advocaat gespecialiseerd in cybercrime, vermogensdelicten zoals witwassen en zaken rondom cryptovaluta
